Müslüman Çerkes Platformu

Çerkeslerde Sosyal değişimler

ADIĞELER'DE KÜLTÜREL VE SOSYAL DEĞİŞİMLER

Kültürel yapının oluşmasında etkili olan değerler ile kurallar, örf ve adetlerin etkisi altında oluşmaktadır. Örf ve adetler bir toplumda sosyal ilişkileri düzenleyen değerler sistemidir. Geçmişten günümüze kadar olan süre içersinde tekrar edilen değerler ve yaşayış biçimi örf ve adetleri oluşturarak,aile içi eğitim ve öğretim yoluyla devamlılığı sağlanmıştır.

Toplumlar dinamik bir yapıya sahip oldukları için belirli bir zaman içerisinde sosyal kültürel değişimlere sahne olmaktadır. Dolayısıyla her toplumda değişmeye neden olan etkenler, değişmenin hızı ve yönü farklıdır.

Günümüzde, özellikle sanayileşme ile birlikte görülen hızlı şehirleşme olgusu değişimi etkileyen en önemli faktörler arasında yer almaktadır. Adığe-Çerkes topluluğu da her ne kadar dışarıya kapalı ve toplumsal kuralları etkin birötoplum olmasına rağmen zaman içinde bir değişim süreci geçirmektedir. Fakat bu toplumda değişmenin hızı ve etkisi diğer toplumlara nazaran daha yavaş olmaktadır.

Adığe-Çerkes gelenek ve görenekleri dışarıya olan açılmadan, farklı milletlerle evlenilmesinden, diğer kültürlerle olan etkileşimden, dilin konuşulmadığı için unutulmaya başlaması, kişi "lerin" gelenek ve göreneklere eskisi kadar hassasiyet göstermemesinden, dolayı kısmen bazı değişimlere maruz kalmıştır. Bu da aile yapısı, evlilik, evliliğin oluşum safhaları, sosyal ilişkileri, yaşam felsefelerinde değişimlerin olmasına neden olmuştur. Kişiler iş sahalarının ve eğitim, öğretim imkanlarını artması, köylerde yaşayanların dışa açılmalarından dolayı yoğun bir çalışma temposuna ekonomik nedenlerle girmeleri ve diğer toplumlara kapalı yapıları gün geçtikçe dışarıya açılmaya başlamıştır. Bu açılım diğer toplumlarla kültür alışverişine neden olmuştur. Kültürler arası etkileşim sosyo kültürel kuralların etkisini azaltmıştır. Kültürel etkinin azalması, büyüklere karşı olan saygıda, karşılıklı ilişkilerde, örf ve adetlerde, yaşam şekillerinde resmiyeti kaldırarak bir esnekliğin oluşmasına neden olmuştur.

Fakat bu değişim kültürsüzleşme değilde, kültürlerine bir yabancılaşma şeklinde bir sonuç ortaya koymuştur. Günümüzde hala toplumda eskiden beri alışagelmiş geleneklerine, göreneklerine bağlı sosyal ilişkiler ve yaşayış tarzına bağlı olarak yaşamlarını belirli ölçüde sürdürmektedirler.

Adığe-Çerkes gelenek ve görenekleri içerisinde yer alan kaşenlik, adeti de bugün dahi etkinliğini eskisi kadar olmazsada devam etmektedir. Kendine has kurallarıyla farklı bir ilişki sistemini oluşturan bu adet köylerde, şehirlerde ve ilçelerde uygulamaya devam edilmektedir. Kaşenlik adeti her ne kadar evlilik öncesi kız erkek arkadaşlığı ilişkisi olarak adlandırılsa da kendine has kuralları, kişilerin birbirleriyleolan ilişkileri ona farklı bir boyut kazandırmıştır. Bu adetlerin işleyişi belirli fonksiyonların oluşmasını da sağlamıştır.

Kaşenlik adetinin uygulandığı muhabbet toplantılarında fertler bir birliktelik oluşturarak sosyal grupların oluşmasını sağlamışlar; bu hiyerarşik yapılaşma ile birlikte toplanan kişiler arasında grup bilinci ve dinamiğinin oluşmasına neden olmuştur. Grup içersinde ortak bir kural oluşturulmuş ve bu kurala herkesin uyması sağlanmıştır. Ayrıca grupta lider seçimi "Thamate", gruba uyma ve etkileşim kurma gibi davranışların Serdedilmesine sebep olmuştur.

Birbirinden habersiz bir çok kişi bu ortamlarda tanışıp iletişim kurma imkanına sahip olmuşlardır. Belirli bir toplulukta kişilerin rahatlıkla düşüncelerini dileğiyle getirmeleri söz söyleme etkinliği kazandırmış ve kişilerin kendilerine olan özgüvencinin artmasını sağlamıştır.

Evlenmeye karar veren kişiler kendi kararlarını alma özgürlüğüne sahip olmaları, görücü usulü evliliği ortadan kaldırmıştır. Evlilik tercihi yapılırken, bunu hem kendi isteklerini hem de toplumun beklentilerini dikkate alarak yaparlar.

Fakat evlilik öncesinden kişilerin bu tarz ortamlarda rahat ve eğlenceli bir hayat geçirmeleri, evlendikten sonra ise resmiyetin ve ciddiyetin hakim olacağı bilinci, evlenme yaşını geciktirmiş, hatta bir çok kişi de bekar olarak hayatlarını devam ettirmişlerdir. Hiç evlenmeden yaşamını tamamlayanların yanında geç evlendiğinden dolayı çocuk sahibi olamayan veya ço az çocuk sahibi olan kişilerde bulunur. Bu da Adığe-Çerkes toplumunda, evliliğin asıl gayesi neslin devamlılığını, nüfus artışını olumsuz yönde etkilemektedir.

Adığe-Çerkes muhabbet toplantılarında akrabalık derecesi ne kadar uzak olursa olsun aynı sülaleye mensup kişiler birbirleri ile kaşen olup evlenememektedir. Bu muhabbet toplantılarında bir çok kişi benzer sülaleye mensupturlar. Bu nedenle evlenmek ve eş seçme noktasında çok fazla şansları yoktur. Bu durum da aynı ortamda bulunan kişiler birbirine kaşen olma şansı azaldığı için farklı milletlerden kişilerle evlenmeye yönelmişleridir.

Adığe-Çerkes toplumu muhabbet toplantılarında yaşamının bir kısmını geçirmesi evlilik olgusunu geciktirmektedir. Bu da geç evliliğe neden olur. Bu muhabbet ortamlarında genç kız ve erkekler birbirlerini hem daha iyi tanıma, hem de serbestçe eğlenebildikleri kadar eğlenme imkanına sahip olmak isterler. Bu durum bir bakıma evlilik yaşının gecikmesine neden olmuştur. Buna benzer durumlar nedeniyle evlilikleri geç yaşta birbirlerini tanıyarak mantık, sevgi, saygı, temeline dayalı bir evlilik olur. Olgunluk çağında yapılan bu evliliklerde boşanma oranı çok düşük olur .

Kaşenlik olayı toplum içinde yakın arkadaşların da bilgisi dahilinde sürdüğünden, evlilik aşamasında buna ailelerin hatta sülalelerin de katılmasıyla evlilik olayını sadece iki kişi arasında değil, üçüncü şahıslarında içinde bulunduğu bir akit haline gelir. Herhangi bir problem nedeniyle boşanma gündeme geldiğinde bu üçüncü şahıslardan en az evli kişiler kadar da söz hakkı olur ve problemin ortadan kaldırıp evliliğin devamı sağlanır.

Her şeye rağmen kaşenlik adeti de günümüzde toplumdaki değişimden etkilenmiştir. Bugün gençlerin çeşitli iş sahalarında çalışmaları ve eğitim ve öğretim için farklı ortamlarda bulunması gibi nedenlerden dolayı bu toplantılara vakit ayırmamaktadırlar. Gençlerin bir kısmının köylerde bir kısmının şehirlerde olması ve çalışma şartlarının getirdiği ortam, birlikte olma ve görüşebilme imkanını azaltmıştır. Ancak düğün, nişan gibi zamanlarda bir araya gelerek bu tip toplantıların yapılması söz konusu olmuştur. Eskisi gibi muhabbetler sık yapılmamaktadır. Bu da muhabbet gecelerindeki hiyerarşik yapının ve kurallarının uygulanırlığını azaltmıştır. Kurallara eskisi kadar riayet edilmemektedir. Izinsiz dışarı girip çıkma, Thamatenin ve grubun birey üzerine etkisi gibi durumlarda oldukça fazla esneklik gösterilmektedir. Kaşenlik adetinin daha Ziyade özü korunmaya çalışılmaktadır. Sosyal kontrolü, kuraları, fonksiyonları işlerliliğini her geçen gün kaybetmektedir.

Sürekli aynı ortamlarda aynı kişilerin bulunması dolayısıyla bu tip toplantılarda oynanan oyunlar, şakalaşmalar kişilere sıkıcı gelmeye başlamıştır. Resmiyetin azalmasına neden olmuştur. Bu nedenle kendine has kurallarıyla birlikte bir yapılanma ancak dışardan misafirler geldiği taktirde olabilmektedir. Diğer zamanlarda samimi bir ortamın getirdiği bir rahatlıkla toplanılmakta ve bu rahatlık ve samimiyet kuralların denetimini ortadan kaldırmaktadır.

Dolayısıyla kaşenlik adeti zaman içerisinde asimle olmuştur. Her geçen gün etkinliğini ve fonksiyonlarını yitirdiği için uygulanırlığını ortadan kaldırmaya başlamıştır. Fakat tüm değişmeye rağmen bu tip toplantılar ve kaşenlik adeti hala devam etmekte ve kişileri birbirleri ile tanıştırma ve eş seçme gibi noktalarda belirleyici rolü olmaktadır.

Belirli bir değişimin yaşanmasına rağmen bu değişimin yönü ve şiddeti yöreden yöreye, toplantıdan toplantıya ve kişilerin bu konuya olan hassasiyetine göre farklılık göstermektedir.

Her nerede olursak olalım, kendi kimliğimizi, kaybetmeyelim, kimliğimize, soyumuza, ırkımıza sahip çıkalım, başka bir kimlik başka bir soy, ırk, bizleri boşlukta bırakır......



Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol